«Rotterdam»: Από υπερωκεάνιο του Βόρειου Ατλαντικού, πλωτό μουσείο

Από την πρώτη εμφάνισή τους, στα μέσα του 19ου αιώνα, μέχρι και τα τέλη της δεκαετίας του 1950, τα υπερωκεάνια πλοία θα διαδραμάτιζαν πρωταγωνιστικό ρόλο στη μεταφορά ανθρώπων από τη Γηραιά Ήπειρο προς την αντίπερα όχθη του Ατλαντικού. Μέχρι και τη δεκαετία του 1950, τα υπερωκεάνια θα παρέμεναν για πολλές δεκαετίες τα δημοφιλέστερα μέσα μεταφοράς…

Από την πρώτη εμφάνισή τους, στα μέσα του 19ου αιώνα, μέχρι και τα τέλη της δεκαετίας του 1950, τα υπερωκεάνια πλοία θα διαδραμάτιζαν πρωταγωνιστικό ρόλο στη μεταφορά ανθρώπων από τη Γηραιά Ήπειρο προς την αντίπερα όχθη του Ατλαντικού. Μέχρι και τη δεκαετία του 1950, τα υπερωκεάνια θα παρέμεναν για πολλές δεκαετίες τα δημοφιλέστερα μέσα μεταφοράς που ένωναν την Ευρώπη με την αμερικανική ήπειρο, παρά τη σταδιακή εδραίωση των αερομεταφορών. Είναι χαρακτηριστικό ότι, κατά το 1952, από τον συνολικό όγκο των επιβατών που επιθυμούσαν να ταξιδέψουν στον Ατλαντικό, μόλις το 15% ταξίδευε με αεροπλάνο. Αξίζει να σημειωθεί ότι το κόστος ενός αεροπορικού εισιτηρίου εκείνη την εποχή κυμαινόταν σε δυσθεώρητα ύψη, με τις αεροπορικές εταιρείες να προωθούν τις πτήσεις τους ως πολυτελή τρόπο μεταφοράς, στοχεύοντας κυρίως στα ανώτερα οικονομικά στρώματα. Ωστόσο, σταδιακά, οι αερομεταφορές ξεκίνησαν να απορροφούν σημαντικό μέρος της επιβατικής κίνησης της γραμμής Ευρώπης-Αμερικής, εντείνοντας τον ανταγωνισμό μεταξύ υπερωκεανίων και αεροπλάνων.

Η μελέτη του Αρχείου των Ναυτικών Χρονικών αποκαλύπτει ότι ο ναυτιλιακός Τύπος της εποχής παρακολουθούσε με αμείωτο ενδιαφέρον τον ανταγωνισμό μεταξύ ναυτιλίας και αερομεταφορών, προχωρώντας σε πλήθος αφιερωμάτων που επικεντρώνονται σε οποιαδήποτε εξέλιξη μπορούσε να μεταβάλει τις ισορροπίες μεταξύ των δύο μέσων.

Σε κάθε περίπτωση, η υπερωκεάνια ναυτιλία συνέχιζε να αποτελεί κινητήριο μοχλό της μεταφοράς επιβατών σε διηπειρωτικό επίπεδο, με σημαντικό αριθμό υπερωκεανίων να καθελκύονται κατά τα τέλη της δεκαετίας του 1950. Μία εκ των σημαντικότερων τέτοιων καθελκύσεων ήταν αυτή του ολλανδικού υπερωκεανίου «Rotterdam» το 1958, για λογαριασμό της εταιρείας Holland-America Line.

Όπως αναφέρεται στο τεύχος της 1ης Οκτωβρίου 1958 των Ναυτικών Χρονικών, η τελετή καθέλκυσης του υπερωκεανίου «Rotterdam», η οποία έλαβε χώρα στις 13 Σεπτεμβρίου 1958, υπήρξε ένα σημαίνον γεγονός για την Ολλανδία. Η καθέλκυση πραγματοποιήθηκε στα ομώνυμα ναυπηγεία, επί του ποταμού Maas, παρουσία 25.000 θεατών, με τη βασίλισσα Τζουλιάνα της Ολλανδίας (1909-2004) να χρίζεται ανάδοχος του πλοίου. Όπως χαρακτηριστικά ανέφερε το περιοδικό, «πρόκειται για το μεγαλύτερο ολλανδικό υπερωκεάνιο που έχει κατασκευαστεί», λαμβάνοντας δίκαια τον χαρακτηρισμό «ναυαρχίδα του εμπορικού στόλου της Ολλανδίας». Μάλιστα, σύμφωνα με τις σελίδες του περιοδικού, το εν λόγω πλοίο «αποτέλεσε καινοτομία εις την γραμμήν του Ατλαντικού, λόγω της ιδιοτύπου σιλουέττας του, διότι ήταν το πρώτον επιβατηγόν λάινερ άνευ καπνοδόχων».

Σε αυτό το σημείο αξίζει να σημειωθεί ότι το «Rotterdam» ήταν το 30ό πλοίο των ομώνυμων ναυπηγείων, ενώ η κατασκευή του ολοκληρώθηκε στις εσχάρες από τις οποίες καθελκύστηκε και ο έτερος υπερωκεάνιος κολοσσός των Ολλανδών, το «New Amsterdam», το οποίο εξυπηρετούσε την ίδια επιβατική γραμμή. Μάλιστα, το νέο υπερωκεάνιο ήταν ικανό να αναπτύσσει μεγάλη ταχύτητα και ως αποτέλεσμα κατόρθωσε να μειώσει τον διάπλου της Βόρειας Αμερικής κατά μισή ημέρα συγκριτικά με το «New Amsterdam», θέτοντας έτσι ένα άτυπο εθνικό ρεκόρ.

Σε ό,τι αφορά τα τεχνικά χαρακτηριστικά του, το νεότευκτο της Holland-America Line είχε μήκος 227 μ. και πλάτος 29 μ., ενώ το βάρος του ξεπερνούσε τους 18.000 τόνους. Επιπροσθέτως, διέθετε δώδεκα καταστρώματα, στο εσωτερικό των οποίων μπορούσε να μεταφέρει 1.400 επιβάτες σε δύο κατηγορίες θέσεων, πρώτη και τουριστική. Όλοι οι θάλαμοι είχαν ιδιωτικό λουτρό και τουαλέτα, ενώ στον κοινόχρηστο χώρο περιλαμβάνονταν, μεταξύ άλλων, κινηματογράφος χωρητικότητας 600 θεατών και δύο κολυμβητικές δεξαμενές. Το πλήρωμα των 750 ατόμων διέμενε σε ειδικά διαμερίσματα.

Για την πρόωσή του, το «Rotterdam» ήταν εφοδιασμένο με δύο ατμοστροβίλους, συνολικής δύναμης 35.000 ίππων, και 4 λέβητες υψηλής πίεσης. «Εκάστη δε των ελίκων του σκάφους ζύγιζε 24 τόνους και είχε διάμετρο 6 μέτρων». Τέλος, σύμφωνα με το ρεπορτάζ των Ναυτικών Χρονικών, η ολοκλήρωση του αξιοθαύμαστου αυτού επιτεύγματος απασχόλησε περισσότερους από 1.300 τεχνίτες και εργάτες, ενώ το συνολικό κόστος κατασκευής ξεπέρασε τις 10 εκατ. λίρες.

Το υπερωκεάνιο «Rotterdam» έμελλε να πραγματοποιήσει το παρθενικό του ταξίδι τον Οκτώβριο του 1959. Από τον χειμώνα του 1959-1960 μέχρι και το 1968, το εν λόγω πλοίο θα διέσχιζε τον Ατλαντικό με μεγάλη επιτυχία, ανταγωνιζόμενο τα αεροπλάνα, που έκαναν ιδιαίτερα αισθητή την παρουσία τους στην επιβατική γραμμή Ευρώπης-Αμερικής τη δεκαετία του 1960.

Ωστόσο, η δρομολόγηση των πρώτων Boeing 747 το 1968 άλλαξε άρδην τις ισορροπίες μεταξύ των δύο βιομηχανιών, καθιστώντας τις αερομεταφορές τον απόλυτο πρωταγωνιστή όσον αφορά τη μετακίνηση επιβατών στην αντίπερα όχθη του Ατλαντικού.

Ως απότοκο, στα τέλη της δεκαετίας του 1960, η συντριπτική πλειοψηφία των υπερωκεανίων αποσύρθηκαν από την εν λόγω γραμμή, ευρισκόμενα σε παροπλισμό ή εκκινώντας δρομολόγια κρουαζιέρας. Την ίδια πορεία ακολούθησε και το «Rotterdam» το φθινόπωρο του 1968. Ύστερα από αυτό και για τουλάχιστον τρεις δεκαετίες δραστηριοποιήθηκε στον κλάδο της κρουαζιέρας, γνωρίζοντας μάλιστα μεγάλη επιτυχία, με αποκορύφωμα τις δεκαετίες του 1970 και του 1980. Το 2000 αποσύρθηκε οριστικά από τις θάλασσες και τους ωκεανούς της γης. Πλέον, έπειτα από εκτεταμένες μετασκευές, οι οποίες ολοκληρώθηκαν το 2008, βρίσκεται στο λιμάνι του Ρότερνταμ και λειτουργεί ως πλωτό μουσείο.

Μπορείτε να διαβάσετε το αφιέρωμα των Ναυτικών Χρονικών στην καθέλκυση του «Rotterdam» εδώ.